Kitap okumak, yaşamdan zevk almamızı,
iyi vakit geçirmemizi ve eğlenmemizi sağlar. Gerçekçi düşünme, okuduklarını ve
duyduklarını doğru ve tam anlama, akıcı ve anlaşılır ifadeler kullanabilme
becerileri kazandırır. Kitap okuyan bireyin duyguları ve düş dünyası harekete
geçer ve yaşama bakış açısı genişler. Kitaplar, insanın genel kültürünü,
bilgisini ve yaşamı daha iyi tanımasını sağlarken duyguların estetiğe olan
gereksinimini giderir, ruha canlılık getirir ve yaşama heyecanını artırır.
Kitap okuyan kişi doğruluğun, adaletin
ve insan sevgisinin birey ve toplum yaşamındaki önemini kitaplarda sezinler.
Kitaplar, iç kontrol mekanizmasının gelişmesini ve özgüven oluşmasını olumlu
etkiler; bireyin olaylara daha gerçekçi bakmasını, önyargılarla hareket
etmemesini sağlar.
Kitap okumanın çocuk gelişimi üzerindeki yararları şöyle sıralanabilir:
·
Hayal
gücünü geliştirir.
·
Bilgi
ve deneyimleri artırır.
·
Gerçekleri
öğrenme adına araştırma isteği uyandırır.
·
Estetiğe
olan açlığı giderir.
·
Yaşama
sevinci verir ve eğlendirir.
·
Kelime
dağarcığını zenginleştirir ve kavram öğrenimini hızlandırır.
·
Güzel
konuşma yeteneği kazandırır ve yorum gücünü artırır.
·
Çocuğa
kendini ve başkalarını tanıma olanağı sağlar.
·
Zihni
eğitir ve bilişsel süreçleri destekler.
·
Duygu
gelişimine yardımcı olur.
Adım Adım Büyüyen Kitap Sevgisi
1.Kitapla
İlk Tanışma: Çocuğun kitapla tanışması genelde 1 yaşından sonra olur.
Çocuk, başlangıçta kitabı, oynadığı herhangi bir nesne gibi görür. Sayfalarını
çevirmekten ve kitaptaki renkli resimlere bakmaktan büyük zevk alır. Konuşma
becerisi geliştikçe, kitaptaki resimleri adlandırmaya çalışır. Tanıdığı
resimleri göstererek isimlerini söyler, bilmediklerini de “Bu ne?” diye sorar
veya parmağıyla işaret ederek ne olduğunu öğrenmeye çalışır. Aynı kitabın
sayfalarını defalarca çevirir ve her defasında resimlerin isimlerini söyler.
Çocuk, sayfaları çevirdikçe küçük motor gelişimi desteklenir. Hayvanları, bitkileri ve nesneleri kitaplardaki resimler eşliğinde daha çabuk öğrenir; çünkü kitaptaki öğrenme süreci oyun ortamı içinde gerçekleşir.
Çocuk, sayfaları çevirdikçe küçük motor gelişimi desteklenir. Hayvanları, bitkileri ve nesneleri kitaplardaki resimler eşliğinde daha çabuk öğrenir; çünkü kitaptaki öğrenme süreci oyun ortamı içinde gerçekleşir.
2.Kitapla İletişim Kurma: Çocuğun resimli kitaplara olan ilgisi
4 yaş dolaylarında doruğa çıkar. Resimleri inceler, renklerin canlılığı ona
büyük bir haz verir. Resimlerin yanında veya altındaki yazılara ilgi duymaya
başlar. Kimi çocuk, okuyormuş gibi yapar ve kitaptaki olay örgüsünü resimlere
bakarak çözmeye ve anlamaya çalışır. Annesinin okuduğu kısa hikâye ve masalları
dinler. Aynı masalı onlarca kez annesine okutur ve her dinleyişte ayrı bir zevk
alır; bazı yerlerini kendisi hatırlar ve annesinden önce söyler.
3.Kitabın Dilinden Anlama: Çocuk, 6-7 yaşlarında hâlâ gerçek ve
gerçek dışı olayları bir arada yaşar. Masal, destan ve efsaneleri dinlemeye
bayılır. Uygun uzunluktaki bir kitabı sonuna kadar dinler ve dinlediklerini çok
iyi anlar. Artık kendisi de okuyabilir.
4.İlgi Alanlarının Oluşması: 8-12 yaşlarında, kız ve erkek çocuklarının ilgileri
farklılaşır. Erkekler daha çok kahramanlık, keşif ve macera türü kitapları
tercih ederler; kızlar ise daha çok günlük yaşam ile ilgili kitapları severler.
Hangi Yaşta, Hangi Kitaplar Okunmalı?
Çocuk kitapları; masal, hikâye, fıkra,
tekerleme, şiir, bilmece, roman, efsane ve fıkralardan oluşur. Ergenlik dönemi
ve sonrasında ise ilgi aşk içerikli hikâyelere, romanlara ve şiirlere kayar.
Seçilecek kitaplar çocuğun seviyesine uygun olmalıdır. Okul öncesi kitaplar bol
resimli, çok renkli, canlı ve çekici, kalın yapraklı ve dayanıklı olmalıdır.
Okumayı yeni öğrenen çocuk için kitabın sayfa sayısı 20’yi geçmemeli ve kitap
iri puntolu harflerle yazılmış olmalıdır.
8 yaşlarındaki çocuklar için 30
sayfalı ve orta irili harflerle yazılmış kitaplar tercih edilmelidir. Sonraki
yaşlar için kitapların sayfa sayısı giderek artırılmalıdır. Satır aralıkları
çocuğun takibini kolaylaştıracak genişlikte olmalıdır. Ayrıca kitap, çocuğu
sıkmayacak ve bir oturuşta okunup bitirilecek bir içerik ve bütünlükte
olmalıdır.
Parça parça okunan kitap, çocuğun
ilgisini pek çekmez; çünkü çocuğun heyecanı yarıya gelmeden kesilir ve sonunu
merak etmez. Kitaplarda sâde ve çocuksu bir dil kullanılmalıdır. Cümleler,
çocuğun anlayabileceği uzunlukta olmalı, paragraflar en fazla iki-üç cümleden
oluşmalıdır. Çocuğun anlamayacağı kelimeler ve soyut kavramlar ihtiva
etmemelidir.
Hayaller ve Gerçekler Arasında Denge
Kuran Masallar
Masallar sayesinde çocukta işbirliği
duygusunun gelişimi desteklenir ve çocuğun bakış açısı genişler. Çocuklar,
kitaplardaki kahramanlarla özdeşim kurarlar; çünkü kahramanların üstün
özelliklerine ve başarılı eylemlerine hayranlık duyar ve çoğu zaman onlar gibi
olmak isterler. Bu da çocukların karakter gelişimi üzerinde etkili olur. Bu
sebeple hikâye, masal ve romanlardaki kahramanların özellikleri mümkün oldukça
gerçeğe yakın olmalıdır ki, çocuk gerçeklik duygusundan uzaklaşmasın. Kahramanların
ulaştıkları başarılar veya kazandıkları zaferler, çabalarının bir sonucu
olmalıdır. Eğer başarı ve zaferler olağanüstü güçlerle veya rastlantı sonucu
elde ediliyorsa, bu durum çocuğu da kolay yoldan başarı elde etmeye
yönlendirebilir.
Çocuklara Kitap Okuma Alışkanlığı Kazandırılırken Başvurulacak İpuçları
1.
Çocuk, kitapla 1 yaşında tanıştırılabilir.
2.
Çocuğun ilgisini çeken, bol resimli ve kalın yapraklı kitaplar
seçilmelidir.
3.
Çocuğun sayfaları çevirmesine yardım edilerek dikkatinin resimlere
yönelmesi sağlanmalıdır. Çocuk anlamasa bile resimler teker teker çocuğa
gösterilerek isimlendirilmeli veya anlatılmalıdır.
4.
Çocuğun oyuncaklarının arasına ve evde erişebileceği yerlere renkli ve
güzel kitaplar konulmalıdır. Böylece onlarla kendi kendine yakınlaşma ve
tanışma olanağı bulur.
5.
Çocuğun sayfaları çevirmesi ve kitabı takip etmesi sağlanmalıdır.
6.
3-4 yaşına geldiğinde, anlayabileceği sadelikte ve kısalıkta kitaplar,
resimlerle ilişkilendirilerek okunmalıdır.
7.
Evdeki büyükler de kitap okumalı ve çocuğun bunu gözlemlemesi
sağlanmalıdır. Böylece aile bireyleri olumlu bir örnek oluştururlar.
8.
Çocuk dergilerine abone olması sağlanabilir.
9.
Sözcük bilgisi ve ifade yeteneğinin gelişmesi için çocuğa yaşına ve
seviyesine uygun şiirler ezberletilebilir.
10.
Her kitap 5-6 defa okunabilir; çünkü çocuk aynı şeyleri duymaktan
hoşlanır, birkaç okumadan sonra bazı yerleri kendisi tekrarlar. Bazen kendisi
kitabı alıp aklında kalanlarla okumaya çalışır.
11.
Çocuğa ait bir kütüphane oluşturulmalıdır.
12.
Çocuğa kitap satın alınırken harçlığından bir miktar katması
sağlanmalıdır. Böylece çocuk, kitaba daha çok değer verir.
13.
Çocuktan okuduğu kitabı anlatması istenebilir. Beraber kitap okurken
önemli yerlerde sorular sorulabilir.
ÇETİN ÖZBE
www.cetinozbey.com
Kaynak: www.gencgelisim.com
