Hz. Süleyman’a annesi şu
nasihatte bulunmuştu: “Ey oğulcuğum, gece çok uyuma, zira çok uyku kişiyi
kıyamet günü fakir bırakır.”
“Ne kadar uyunmalıdır?”
sorusuna kesin bir cevap vermek mümkün değildir. Çünkü bu, yaş ve sıhhat
durumuna bağlı olduğu gibi, meslek ve fertlerin mizaç durumuna da bağlıdır.
En iyi zaman
kazandırıcılardan biri de uyku süresini azaltmaktır. Doğru ve yeterli uyumak
her zaman zinde olmamamızı ve gün içinde en çok faydayı alabilmemizi
sağlar.
Uzmanlar günde beş-altı
saatlik uykunun insana yeteceğini söylemektedirler. Deneyerek ne kadar uykuya
ihtiyacınız olduğuna karar verebilir, en uygun süreyi saptayabilirsiniz. Bedensel
ve zihinsel gereksinimlerimiz adına daha fazla uyuyarak zaman geçirmek sadece
zevk düşkünlüğüdür. Aşırı uyku diyebileceğimiz bu dakikalar yaşamımızı
kısaltır.
Sekiz saatlik uyku bir
gereklilik değildir. Dünyadaki başarılı insanların çoğu sağlıklarını tehlikeye
atmadan altı saatten az uyurlar. Ayrıca, kısa uyuyanların uzun uyuyanlara
kıyasla daha enerjik, daha etkin, dışa dönük, kendilerinden ve hayatlarından
memnun, ender olarak şikayet eden, sosyal ve politik olarak sistemle uyumlu
oldukları görülmüştür.
“Kısa uyumak
öğrenilebilir mi?” sorusuna verilecek cevap ‘evet’tir. Fakat ortalama sekiz
saat uyuyan bir insanın bunu bir günde beş-altı saate indirmesi zordur. Bu ani
iniş, performans ve konsantrasyon bozukluğuna sebep olabilir; bunun için yatış
saatleri her hafta 15 dakika sürekli ileri atılan ve kalkış saatleri sabit
tutulan ya da geç kalkanlar için tersi uygulanan bir çalışmayla 4-6 ay içinde
uyku süreleri 5-6 saat düzeyine indirilebilir.
Uyanır uyanmaz yataktan
kalkın. Yatakta oyalanmak ve henüz sandığınız kadar geç olmadığını ummak,
kaçınılmaz bir ertelemedir. Bunun yanı sıra, aslında gerçek bir dinlenme de
değildir. Gözünüzü açar açmaz üzerinizdeki örtüyü atıp yataktan çıkmak, o anda
ve orada size fazladan tam bir saat kazandırır.
Uykuyu
Etkileyen Faktörlere
- Uyku saatlerine ve
süresine dikkat edin ve gerçekten ihtiyacınız olan uykuyu almaya bakın.
- Uyku ilk bir veya iki
saatinde en derin ve dinlendiricidir.
- Uykunun en
önemli bölümü, uykuya daldıktan sonraki ilk üçte birlik kısımdır. Derin uyku
denilen bu süre içinde vücut ihtiyacı olan dinlenmeyi sağlar.
- Yatağınız iyi olursa
iyi dinlenirsiniz.
- Her gün aynı saatte
uyumaya çalışın. Tatil günleri, bir gün öncesi dahil uyku düzeninizi bozmayın.
- Sürekli egzersiz (spor)
yapanlar daha iyi uyurlar. Egzersizleri en geç uyumadan iki saat önce yapın.
- Yiyecek ve
içeceklerinize dikkat edin. Akşam saatlerinde aşırı miktarda yemek yemek
midenizi rahatsız ederek iyi uymanızı engelleyecektir. Yine aşırı miktarda
alınan sıvılar hem midenizi rahatsız eder, hem de gece sık sık tuvalet yapma
ihtiyacı ile uyanmanıza neden olur. Bu nedenle aşırı miktarda çay, kahve,
kolalı içecekler akşam saatlerinde tercih edilmemelidir.
- Yazları sıcaktan
uyuyamamaya karşı yatmadan önce ılık bir duş alınırsa rahat uyunulur.
- Açlık uykuyu bozar. Yatmadan
önce ılık bir bardak süt veya meyve suyu içerek uykuya dalmanızı
kolaylaştırabilirsiniz.
- Gürültülü çevre
şartları, bundan etkilenmediğini söyleyenlerde dahi uykuyu bozmaktadır. Bu
sebeple çevresi gürültülü olanların yatak odalarını sesten arındırmaları
gerekmektedir.
- Alışkanlığı
olmayanlarda alınan bir tek uyku hapı uyumayı sağlar. Ancak uyku haplarının
sürekli kullanılması, uykusuzluk şikayeti olanlara yarar sağlamamakta, hatta
bazılarına zararlı vermektedir.
- Uykuya dalamadığınız
zamanlarda uyumak için gayret sarf etmek yerine, ışığı yakıp herhangi bir işle
uğraşmalı.
- Yatağı uykunun harici
işler için kullanmayın. (İstirahat etmek, kitap okumak, yemek yemek…) Yatağı
sadece uyku için kullanın.
- Sabahları düzenli
olarak belirli bir saatte uyanma alışkanlığı, bedenin günlük ritmini düzene
sokmakta ve dolayısıyla düzenli olarak belirli bir saatte uykuya dalmayı kolaylaştırmaktadır.
- Uyku güçlüğü çekmeniz
uykusuzluk hastalığına yakalandınız anlamına gelmez. Belki de doğal olarak az
uyuyan birisinizdir.
- İslam’da gün güneş
doğmasından bir saat önce başlar. Gün doğumundan önce uyanmak, gününüzün
bereketli geçmesini sağlar.
- Beden sağlığı için
gecenin ilk yarısındaki uyku önemlidir. Bunun için saat 24.00’dan önce
yatmalısınız.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
1- Canan Prof. İbrahim, Vakti en iyi
değerlendirme, Cihan Yayınları, 1997, s.67
2- Baltaş Acar, Zuhal, Stres ve başa çıkma
yolları, Remzi Kitabevi,1986, s.134
3-
Baltaş Acar, Zuhal, Stres ve başa çıkma yolları, Remzi Kitabevi,1986, s.139
Celal Çelik
zamanplanlamasi@hotmail.com
Kaynak: www.gencgelisim.com