Mutluluk Süreci Nasıl Planlanır?

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ’NDEN YRD. DOÇ. DR. TAYFUN DOĞAN'a sorduk:

Mutluluk sürecimizi nasıl planlayabiliriz, nasıl mutlu olabilir ve bunu koruyabiliriz?

Şimdi mutlulukla ilgili yapılan araştırmalarda, çok mutlu ve çok mutsuz insanları karşılaştıran çalışmalar görüyoruz. Bu bize mutlu insanların hangi özelliklere sahip oldukları ve nasıl mutlu oldukları konusunda fikir veriyor. Tabii ki mutsuz insanların da nasıl mutsuz oldukları konusunda fikir sahibi oluyoruz. Mutluluğun belirleyicilerinin ne olduğu ile ilgili pek çok veri var elimizde. Mutluluk konusunda araştırmalarıyla ünlü Rus kökenli Amerikalı Profesör Sonja Lyubomirsky, mutluluğu etkileyen faktörleri sınıflandırmış ve mutluluğa olan katkı oranlarını da belirlemiştir. Buna göre mutluluğu etkileyen faktörleri üç grupta ele almıştır.

Bunlardan ilki “genetiktir”. Genetik, mutluluğun en önemli belirleyicisidir. İkizler üzerinde yapılan kapsamlı çalışmalar, genetiğin mutluluğu % 50 oranında etkilemekte olduğunu göstermektedir. İkinci grupta ise “yaşam şartları” vardır. Yaşam şartlarının kapsamında yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, ekonomik durum, yaşanılan yer ve medeni durum gibi demografik değişkenler vardır. Yaşam şartlarının mutluluğa toplam etkisi yaklaşık % 10 olarak bulunmuştur. Maalesef insanların büyük çoğunluğu mutlu olabilmek için bu gruptaki durumlarını değiştirmeye ya da iyileştirmeye çalışıyorlar.

Bu da onların mutluluklarında çok büyük değişiklikleri meydana getirmiyor. Üçüncü ve bizim üzerinde en çok denetim sahibi olduğumuz ve mutluluğu % 40 oranında etkileyen grup ise “amaçlı yaşam etkinlikleri” olarak adlandırılmaktadır. Amaçlı yaşam etkinliklerinin kapsamında ise, iyimserlik (olumlu düşünme), diğer insanlarla derin-doyurucu ve sağlıklı ilişkiler, yaşam amaçları belirleme ve bunları gerçekleştirme, alturizm (iyilik yapma ve yardım etme), egzersiz yapma ve daha çok hareket etme, affedicilik, öz-saygı, dini inançların gereğini yerine getirme ve minnettarlık (şükretme) gibi faktörler yer almaktadır.

Mutluluk açısından önemli bir konu da genetikle bağlantılı olarak “denge noktası”dır. Buna göre her bireyin mutluluk açısından bir denge noktası vardır ve çok mutlu da olsa, yaşamında olumsuzluklar da olsa bir süre sonra mutluluk düzeyi bu denge noktasına geri gelmektedir. Bundan dolayı mutluluğun sürmesi için çabalamak gerekmektedir. Özellikle yukarıda bahsettiğimiz “amaçlı etkinlikleri” bir alışkanlık ve karakter haline getirmek, mutluluğun devamı açısından elzemdir.